Sosyal bilgilerin genel tanımı;
Sosyal bilgiler, ilköğretimde işlenen haftalık derslerden biridir. 1. sınıftan 3. sınıfa kadar ise hayat bilgisi olarak işlenir. Sosyal bilgiler dersi öğrencileri toplumsal hayata hazırlayıp onların sosyal yanını geliştiren bir ders olmasının yanında tarih, coğrafya ve vatandaşlık konularını da içerir.
R.Barr, J.L.Barth, S. S.Shermis’e göre sosyal bilgiler;
Sosyal bilgiler eğitiminin önemli uzmanlarından olan Barr, Barth ve Shermis ise sosyal bilgileri şöyle tanımlamaktadırlar, “ Sosyal bilgiler vatandaşlık eğitimi amacıyla insan ilişkileriyle ilgili bilgi ve deneyimlerin birleştirilmesidir.” (Barr, Barth ve Shermis, 1977:69)
Sosyal bilgiler eğitimiyle ilgili bilgi üreten ve bu alanda uluslararası en büyük kuruluşlardan biri olan ABD Sosyal Bilgiler Ulusal Konseyi (NCSS) ise, sosyal bilgileri şu şekilde tanımlamıştır;
Sosyal bilgiler, vatandaşlık yeterlilikleri kazandırmak için sanat, edebiyat ve sosyal bilimlerin disiplinler arası bir yaklaşımla birleştirilmesinden oluşan bir çalışma alanıdır. Okul programı içinde Sosyal Bilgiler, antropoloji, arkeoloji, ekonomi, coğrafya, tarih, hukuk, felsefe, siyasi bilimler, psikoloji, din, sosyoloji ve sanat, edebiyat, matematik ve doğa bilimlerinden uygun ve ilgili içeriklerden süzülen sistematik ve eş güdümlü bir çalışma alanı sağlar. Sosyal bilgilerin temel amacı, birbirlerine bağımlı, global bir dünyada, kültürel farklılıkları olan demokratik bir toplumun vatandaşları olarak, kamu yararına bilgiye dayalı, mantıklı kararlar verebilme yeteneği geliştirmek için genç insanlara yardımcı olmaktır.
- Sosyal bilgilerin ilgi alanına giren belli başlı disiplinler;
SOSYAL BİLGİLER İLE SOSYAL BİLİMLERİN FARKI
Sosyal Bilimler:İnsan tarafından üretilen gerçekle kanıtlamaya dayalı bağ kurma süreci ve bu sürecin sonunda elde edilen derin bilgiler olarak tanımlanabilir. Dolayısıyla bu alan, insan tarafından meydana getirilen gerçekle uğraşmaktır.
Sosyal bilgiler dersinin en önemli hedefi iyi vatandaşların yetiştirilmesidir. Bunun için konular sosyal bilimlerden alınacağı gibi din, ahlak, arkeoloji ve doğal bilimlerden de alınabilir. Sosyal bilimlerle uğraşan sosyal bilimcilerin esas işi toplumlarla ilgili yeni bilgi ve fikirler üretmektir. Sosyal bilimciler, aynı zamanda iyi vatandaşların yetişmesi konusuyla ortaokul ve liselerde okuyan öğrencilere verilerek, yaşadıkları demokratik toplumda yararlı olabilecek bir dizi önemli bilgiyle de ilgilenirler.
sosyal bilimler ile sosyal bilgiler arasındaki en önemli fark; sosyal bilimlerin bilimsel anlamda insanın insanla ve çevresiyle etkileşimini incelemesine karşılık, sosyal bilgilerin insanın toplum olarak yaşayışını, davranışını, temel gereksinimlerini, bunların karşılanma biçimlerinin giderilmesi için yapılan çalışmaları ve ilgili kurumları ele almasıdır.
Sosyal bilgiler, konu ve temalarının öğretilmesinde, sosyal bilimlerden daha çok kullanılır; sosyal bilimler daha çok (hemen hemen her zaman) ayrı disiplinler olarak öğretilir.
Sosyal bilgiler daha çok ilkokullarda verilir; sosyal bilimler ise orta öğretim kurumları ve üniversitelerde öğretilir.
Sosyal Bilgiler öğretiminin amaçları nelerdir?
İlköğretimdeki, “Sosyal Bilgiler” dersinin öğretiminde en önemli amaç, öğrenciye”toplumsal kişilik” kazandırmaktır. Toplumsal kişiliğin de en önemli özelliği “iyi bir yurttaş” olmaktır. Burada, iyi bir yurttaş olmaktan amaç, kişinin görev ve sorumluluklarını bilmesi, çevresine ve çevresindeki olaylara karşı bilinçli olmasıdır. Sosyal Bilgiler dersi, bireyin gerek kendisine, gerekse ailesine, çevresindeki diğer insanlara, yasalara ve devlete karşı görev ve sorumluluklarının neler olduğunu ve özellikle toplumsal çevresine etkili bir biçimde nasıl uyum sağlayacağını öğretir.Çocuğun elde edeceği kazanç bakımından Sosyal Bilgiler öğretiminin amaçlarını (kapsamlı olmakla birlikte) her biri davranışa dönüştürülecek biçimde, dört ana özellikte belirleyebiliriz:
- Sosyal Bilgiler derslerinde çocuğun eleştirici, yapıcı ve yaratıcı düşünme ve
yetenekleri gelişir; sorun çözme ile ilgili becerileri kazanması sağlanır;
- Sosyal Bilgiler öğretimiyle çocuk bireyler arası ilişkilerini geliştirir; işbirliği
yapmasını öğrenir; sorumluluk bilinci kazanarak yetişir;
- Sosyal Bilgiler derslerinde çocuk temel yurttaşlık hak ve sorumluluklarını
kavrar; anayasa ve yasalar karşısında görev ve sorumluluklarını bilir;
- Sosyal Bilgiler öğretimiyle çocuk ekonomik olma konusunda görüş kazanır;
gereksinimlerini iyi belirleme ve doğru tercihler yapma alışkanlığını elde eder.
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİ ve GELİŞİMİ 