DÜNYADA SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ
Sosyal bilgiler dersinin içerdiği konular ile alakalı olarak bu dersin ne zaman ve nerede başladığı tam olarak bilinmemektedir. Ancak ‘’insanoğlu var olduğu andan itibaren hem fen hem de sosyal bilimler eğitimi vardır’’ görüşü yaygındır. İçerdiği konular itibari ile ele alındığında Çin, Anadolu, Mezopotamya, Antik yunan ve Hindistan gibi medeniyetlerde bazı alt disiplinlere rastlanmıştır. Örneğin Atina’da erdemli insan yetiştirilmesi için felsefe, Roma’da iyi bir vatandaş yetiştirilmesi için vatandaşlık, Sümerlerin tablet evlerinde ( E duba ) coğrafya dersleri verilmekteydi.
Kökeni insanlık ile birlikte başlayan sosyal bilgiler eğitimi kavramsal olarak 19.yy başları itibari ile kullanılmaya başlandı. İlk olarak ABD’de ortaya çıkmıştır. Dışarıdan yoğun göç alan ABD, göçmenlerin Amerikanlaştırılması için çalışma yürütmeye başladılar. Amerikan toplumunun başka kültürden, dinden, etnik kökenden gelen insanlar ile yaşaması gerekiyordu. Bu doğrultu sosyal bilgilerin doğmasına zemin hazırladı. 19.yy başlarında sosyal bilimciler, eğitimciler yeni bir vatandaşlık programı reformu hazırladılar. Programın amacı, çocuklara kentli yaşamını ve her zamankinden daha güç hale gelen bir dünyada nasıl yaşayacaklarını öğretmekti.
1892 yılında toplanan Amerikan Milli Eğitim Konseyi, ulusal bir anlayış oluşturmak için Sosyal Bilgiler dersini yeniden ele aldı. Dersin içeriği toplumsal ihtiyaçlara yönelik olarak tarih, coğrafya ve vatandaşlık bilgisinden oluşturuldu. 1916 yılında Ulusal Eğitim Derneğine bağlı ‘’Orta Okulu Teşkilatlandırma Komisyonu’’ tarafından kabul edildi. Aynı komite sosyal bilgiler kavramını ‘’Konusu doğrudan insan toplumunun örgütlenmesine, gelişmesine ve içtimai hayatın bir üyesi olması sebebiyle insana dair bilgiler’’ olarak tanımladı. 1920, 30 ve 40’lı yıllarda sosyal bilgiler dersinin gerekli olup olmadığı, ne olduğu konusunda tartışmalar yaşandı. Bu doğrultuda aynı tarihlerde sosyal bilgilerin ne olduğu konusunda değişiklikler yaşandı. Bu yıllarda tarih dersi her daim yerini korurken, dersin içerisine zamanla siyaset bilimi, ekonomi, sosyoloji, psikoloji gibi dersler eklendi.
2.Dünya savaşından sonraki yıllarda Sovyetlerin her alanda ABD’yi geçme kaygısı eğitim sisteminin değişmesine sebep oldu. Bu eğilim ile vatandaşlık eğitimi azaltılarak tarih, coğrafya, siyaset bilimine önem verildi. Savaş sonrası dönemde ise kalıcı barışın sağlanması, çok kültürlülük ve kültürler arası eğitim konuları programa girmiştir. 1950’li yıllarda ise neredeyse tamamen tarih ve coğrafya odaklı bir ders haline geldi. 1960’lı yıllarda sosyal bilgilere yöneltilen eleştiriler sonucu ‘’yeni sosyal bilgiler’’ anlayışı ortaya çıktı. Bu anlayışta Bruner’in buluş yolu ile öğrenme kuramının büyük etkisi oldu. Tarih ve coğrafya konularının ağırlığı azaltılarak antropoloji, siyaset bilimi, sosyoloji ve sosyal psikolojiye ağırlık verildi. Araştırma, inceleme, bilgi üretme gibi kazanımların öğretilmesi doğrultusunda sosyal bilgiler, sosyal bilimler ile aynı kategoride değerlendirildi. 1970’li yıllarda yeni programın öğretmenlere yeterince öğretilmemesi ve geleneksel eğitim anlayışının etkisi ile programın önemi giderek azalmaya başladı. 1980’lere geldiğimizde geleneksel anlayış tamamen yaygın hale gelmişti. 1990’lı yıllar, sosyal bilgilerde konu ve program önerilerinin üzerinde durulduğu bir dönem olmuştur. 1995’li yıllar, alternatif konu veya modellerin geliştirildiği bir dönemdir. NCSS’ye ( Sosyal Bilgiler Ulusal Konseyi ) ulusal standartlar ve ileri düzey için öneri ve projeler sunulmuştur.
SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİ ve GELİŞİMİ 